Παγκόσμια Ημέρα για τον Διαβήτη World Diabetes Day 14/11

Γράφει:

Νατούδη Μαρία, MD, PhD
Χειρουργός
Επιμελήτρια Προηγμένης Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής Κλινικής
τηλ.: +306948480799

 

Η Παγκόσμια Ημέρα για τον Διαβήτη εορτάζεται κάθε χρόνο στις 14 Νοεμβρίου. Πρόκειται για την ημερομηνία γέννησης του Frederick Banting, ο οποίος, μαζί με τον Charles Best συνέλαβαν πρώτοι την ιδέα που οδήγησε στην ανακάλυψη της Ινσουλίνης, τον Οκτώβριο του 1921.
Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη είναι η βασική εκστρατεία σε παγκόσμιο επίπεδο για την ευαισθητοποίηση στο πρόβλημα του διαβήτη. Στόχος είναι η ενημέρωση του κοινού για τις αιτίες, τα συμπτώματα, τις επιπλοκές αλλά και τη θεραπεία αυτής της σοβαρής πάθησης.
Ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από ΣΔ σήμερα, παγκοσμίως, ξεπερνά τα 280.000.000 (διακόσια ογδόντα εκατομμύρια ) ενώ στην Ελλάδα πάσχουν από ΣΔ περίπου 1.200.000 άτομα.

Ο ΣΔ θεωρείται ύπουλη ασθένεια, με ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων που πάσχουν από ΣΔ να μη το γνωρίζουν, και προκαλεί το θάνατο τουλάχιστον 3.000.000 ανθρώπων ετησίως.
Ο ΣΔ είναι συχνότερος στον ανεπτυγμένο κόσμο (ιδιαίτερα ο διαβήτης τύπου 2) και στις πόλεις. Συνδέεται άμεσα με την δραματική αύξηση της παχυσαρκίας και του μεταβολικού συνδρόμου. Κύρια αιτία αποτελεί ο Δυτικός τρόπος ζωής που ενισχύει τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής και την έλλειψη φυσικής άσκησης. Αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως.

Τι είναι ο Διαβήτης?

Πρόκειται για μια διαταραχή του μεταβολισμού του ατόμου. Χαρακτηρίζεται από αυξημένη συγκέντρωση σακχάρου στο αίμα και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης. Ο Διαβήτης οφείλεται είτε σε ελαττωμένη έκκριση ινσουλίνης είτε σε ελαττωμένη ευαισθησία των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη (ινσουλινοαντίσταση).
Κύριοι τύποι σακχαρώδους διαβήτη είναι ο διαβήτης τύπου 1, ο διαβήτης τύπου 2 και ο διαβήτης της κύησης.

Αίτια εμφάνισης-Πρόληψη

Το μεταβολικό σύνδρομο και η αντίσταση στην ινσουλίνη αποτελούν την συχνότερη αιτία εμφάνισης Σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Κύριο πρόβλημα αποτελεί η κεντρικού τύπου παχυσαρκία(αυξημένη περιφέρεια μέσης).
Η υιοθέτηση του Δυτικού τρόπου ζωής με την στροφή σε χαμηλής ποιότητας αλλά υψηλής θερμιδικής αξίας τροφών και η έλλειψη φυσικής άσκησης οδηγούν στην εμφάνιση παχυσαρκίας και μεταβολικού συνδρόμου.
Για την πρόληψη του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2 είναι απαραίτητη η αλλαγή του τρόπου ζωής με την στροφή στη Μεσογειακή δίαιτα, την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και την απώλεια βάρους.
Διάγνωση ΣΔ
Τα διαγνωστικά κριτήρια που έχουν θεσπιστεί για τη διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη είναι τα ακόλουθα :
• Συμπτώματα σχετικά με τον διαβήτη και γλυκόζη αίματος πάνω από 200 mg/dl σε οποιαδήποτε μέτρηση.
• Σάκχαρο νηστείας ( τουλάχιστον 8 ώρες νηστικός) πάνω από 126 mg/dl
• Σάκχαρο 2 ώρες μετά από φόρτιση με 75g γλυκόζης από του στόματος πάνω από 200 mg/dl

Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) είναι ένας χρήσιμος δείκτης για την παρακολούθηση της ρύθμισης του σακχάρου αίματος, αφού αντικατοπτρίζει τη μέση τιμή σακχάρου αίματος τους τελευταίους 3 μήνες πριν την εξέταση. Τιμές HbA1c < 6% θεωρούνται ενδεικτικές καλού γλυκαιμικού ελέγχου.

Επιπτώσεις Σακχαρώδους Διαβήτη

Ο διαβήτης είναι μια ύπουλη ασθένεια καθώς η διάγνωση μπορεί να καθυστερήσει ενώ προκαλεί σοβαρές επιπλοκές.

Τα κύρια προβλήματα που προκαλεί ο διαβήτης μακροχρόνια και οδηγούν σε σημαντική νοσηρότητα αλλά και θνητότητα είναι:
 Καρδιαγγειακά προβλήματα (αθηρωμάτωση, οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερειακή αγγειακή νόσο)
 Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια-διαβητική νεφροπάθεια
 Διαβητική Αμφιβληστροειδοπάθεια: οδηγεί σε απώλεια όρασης-ο διαβήτης αποτελεί τη συχνότερη αιτία τύφλωσης στο Δυτικό κόσμο

 Διαβητική νευροπάθεια: μπορεί να προκαλέσει απώλεια της αισθητικότητας στα κάτω άκρα
 Στυτική δυσλειτουργία

Πότε ένα άτομο είναι πιθανό να έχει Σακχαρώδη Διαβήτη Τυπου 2 ;

 Ηλικία >45 έτη
 Περιφέρεια μέσης >102 cm (άνδρες) και >88 cm (γυναίκες)
 Δείκτης μάζας σώματος >30 kg/m2
 Οικογενειακό ιστορικό ΣΔ σε γονείς, αδέλφια, παιδιά
 Ιστορικό υπέρτασης ή καρδιαγγειακής νόσου
 Ιστορικό δυσλιπιδαιμίας (υψηλά τριγλυκερίδια, χαμηλή HDL)
 Ιστορικό ΣΔ κύησης
 Γέννηση παιδιών με σωματικό βάρος >4 kg
 Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
 Λήψη φαρμάκων από εκείνα που προδιαθέτουν σε αύξηση της γλυκόζης αίματος (π.χ. κορτικοστεροειδή, αντιψυχωσικά)

Θεραπεία

Κύριος στόχος της θεραπείας είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής, με στόχο την απώλεια βάρους, την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και φυσικά στην υιοθέτηση υγιεινής διατροφής (Μεσογειακή διατροφή).
Εάν κριθεί απαραίτητο, χρησιμοποιούνται αντιδιαβητικά φάρμακα ενώ σε κάποιες περιπτώσεις κρίνεται σκόπιμη η χορήγηση ινσουλίνης για τον έλεγχο αυτών των ασθενών.

Χειρουργική Αντιμετώπιση Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2

Η παχυσαρκία αποτελεί στις μέρες μας παγκόσμια επιδημία.
Το 7-10 % των παιδιών και εφήβων είναι παχύσαρκα, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί εκρηκτικά τα επόμενα χρόνια οδηγώντας σε αύξηση των σχετιζόμενων παθήσεων όπως ο ΣΔ και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Η συντηρητική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, όπως η αλλαγή του τρόπου ζωής, η δίαιτα και τα φάρμακα, φαίνεται να έχουν φτωχά μακροχρόνια αποτελέσματα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα παχύσαρκα άτομα που πάσχουν από ΣΔ τύπου 2.
Παρότι η αντιμετώπιση του ΣΔ παραδοσιακά ήταν φαρμακευτική και συνεχώς νέα φάρμακα φαίνεται να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τον ΣΔ τύπου 2, λίγοι μόνο ασθενείς καταφέρνουν να έχουν αποτελεσματική ρύθμιση του γλυκαιμικού δείκτη σε βάθος χρόνου.
Σε αντίθεση με τη συντηρητική θεραπεία, οι βαριατρικές επεμβάσεις φαίνεται να οδηγούν σε μεγαλύτερη απώλεια βάρους αλλά και διατήρηση αυτής της απώλειας σε βάθος χρόνου.
Οι επεμβάσεις για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας έχει βρεθεί πως οδηγούν σε δραματική βελτίωση ή και θεραπεία του ΣΔ τύπου 2 ανεξάρτητα με την απώλεια βάρους.
Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται ο όρος «μεταβολική χειρουργική» για να περιγράψει εκείνα τα χειρουργεία που στόχο έχουν όχι μόνο την απώλεια βάρους αλλά κυρίως τη θεραπεία του ΣΔ τύπου 2 και του μεταβολικού συνδρόμου.
Με τη τεράστια ανάπτυξη της λαπαροσκοπικής χειρουργικής οι βαριατρικές επεμβάσεις έχουν αποκτήσει μεγάλη δημοτικότητα εξαιτίας της χαμηλής νοσηρότητας και της ταχείας ανάρρωσης.
Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια των επεμβάσεων για την αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2 στους παχύσαρκους ασθενείς έχει αποδειχθεί σε αρκετές μελέτες το τελευταίο διάστημα. Η επιστημονική κοινότητα συστήνει βαριατρική επέμβαση σε άτομα παχύσαρκα με δείκτη μάζας σώματος(ΒΜΙ) πάνω από 35 Kgr/m2 και ΣΔ τύπου 2 αλλά και σε άτομα με δείκτη μάζας σώματος(ΒΜΙ) 30 με 35 kgr/m2 και ανεπαρκή ρύθμιση του ΣΔ τύπου 2 παρά τη βέλτιστη θεραπευτική αντιμετώπιση.
Οι βαριατρικές επεμβάσεις οδηγούν σε σημαντική απώλεια βάρους και βελτίωση του μεταβολισμού της γλυκόζης. Σε αρκετές περιπτώσεις ο γλυκαιμικός έλεγχος επιτυγχάνεται χωρίς τη χρήση ινσουλίνης αλλά και αντιδιαβητικών φαρμάκων. Η ταχεία βελτίωση του ΣΔ τύπου 2 επιτυγχάνεται πριν την απώλεια βάρους, ήδη από τις πρώτες μέρες του χειρουργείου, οδηγώντας στο συμπέρασμα πως η αλλαγή της ανατομίας του εντέρου παίζει κυρίαρχο ρόλο στην θεραπεία του ΣΔ τύπου 2.
Η πρώιμη αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2 με βαριατρική επέμβαση φαίνεται να έχει τα καλύτερα αποτελέσματα.
Το μεταβολικό σύνδρομο και ο Σακχαρώδης διαβήτης αποτελούν σύγχρονη μάστιγα και είναι απαραίτητη η οργανωμένη προσπάθεια από την κοινωνία και την ιατρική κοινότητα της πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης αλλά και της σωστής αντιμετώπισής τους.